BettaF!sh: Tonijnvervanger van zeewier

Startup BettaF!sh maakt een plantaardige variant voor bliktonijn. Dit maakt de startup van verschillende soorten zeewier. BettaF!sh wil uiteindelijk een plantaardig alternatief maken voor alle bedreigde vissoorten. In juni 2018 kregen Jacob von Manteuffel en Deniz Ficicioglu het idee voor BettaF!sh. “Wij kwamen tot de ontdekking dat zeewier een ondergebruikt ingrediënt is in de voedingsindustrie. Door het gebruik van zeewier kunnen we de uitputting van land en dieren tegengaan. Zeewier kan ook overbevissing tegengaan”, vertelt Deniz Ficicioglu, medeoprichter van BettaF!sh, aan VMT.

‘Duurzaamheid is betaalbaar’

BettaF!sh kiest bewust voor het produceren van visvervangers. “Terwijl de rest van de wereld zich stort op het vervangen van vlees, vroegen wij ons af wie er voor de (dieren in de) zee zorgt”, vertelt de startupeigenaar. “Er is heel veel overbevissing, verzuring van wateren, klimaatverandering, waterschaarste en verlies van biodiversiteit in de zee. Dit willen wij met onze visvervangers tegengaan. Dus ontwikkelden we een tonijnvervanger die net zo lekker, betaalbaar en gemakkelijk in gebruik is als dierlijke tonijn. Zo willen we laten zien dat duurzaamheid ook betaalbaar kan zijn en dat zeewier onderdeel kan zijn van een gemiddeld dieet.”

BeefyGreen: vleesvervangers van paddenstoel reststromen

Scale-up BeefyGreen maakt voedingsmiddelen van paddenstoel reststromen. Ingrediënten die door producenten verder verwerkt kunnen worden tot verschillende voedingsmiddelen. De scale-up laat ook onder andere vegan bitterballen, hamburgers & maaltijden maken van de ingrediënten. De voetjes, stammetjes en kontjes van de oesterzwam zijn volgens Frank Nouwens, oprichter van BeefyGreen, ‘taai’ en visueel niet heel aantrekkelijk, waardoor deze als reststroom zijn aangemerkt. BeefyGreen begon haar samenwerking met één paddenstoelen teler, maar werkt inmiddels met meerdere telers in Nederland. “Wat wij eigenlijk doen is wij collecteren de agrarische reststromen en daar maken we voedselveilige ingrediënten van. We halen dus de agrarische onzuiverheden eruit. Je kunt stellen dat we van waste, naar taste gaan!”

Oesterzwam als plantaardig alternatief

Nouwens noemt BeefyGreen ook wel de ‘Paddoslager’. “Wij passen het slagersambacht, dus de technieken uit de vleesindustrie, toe op paddenstoelen. We gebruiken dus technieken als snijden en vacuüm tumblen en kijken ook naar bijvoorbeeld marineren en roken”, vertelt Nouwens. De oesterzwam is volgens de ondernemer perfect geschikt voor het gebruik in plantaardige vlees- of visvervangers. “Oesterzwammen hebben een aangename bite. Daarmee heeft het meer bite dan andere groente- of fruitsoorten. Door die bite krijg je het mondgevoel van vlees of vis.” Toch zijn oesterzwammen niet exact gelijk aan vlees, stelt de ondernemer. “Dierlijk vlees heeft natuurlijk veel meer eiwit en een bepaald vetpercentage, dat hebben oesterzwammen niet. Daarom zetten we momenteel in op het functioneel en nutritioneel verrijken van paddenstoelen met eiwitten, vitaminen en mineralen.”

Mayoneur: vegan mayonaises

Startup Mayoneur maakt verschillende smaken plantaardige mayonaise. Waar het begon met een afstudeeropdracht, is het idee inmiddels omgezet in een startup met verschillende afzetkanalen. “We begonnen in onze eigen keuken waar we zelf verschillende soorten mayonaises ontwikkelden”, vertelt Glenn Kruisselbrink, medeoprichter van Mayoneur. “We hebben daarna een stuk of acht sausfabrikanten benaderd of ze onze sauzen wilden maken. Met onze samples onder de arm zijn we naar een van de fabrikanten gereisd. Deze vertelde ons dat hij zeker in de buurt van onze ideeën kon komen”, aldus de startupeigenaar.

‘Niet overhaasten’

Tijd voor het houdbaar maken van een product is volgens Kruisselbrink cruciaal. “Het is belangrijk ook goed te kijken naar hoe je de sauzen houdbaar maakt. Over het algemeen is dit niet heel moeilijk, maar je moet er wel echt voor gaan zitten en het niet overhaasten.” Voor het bedenken van de nieuwe smaken kijken de ondernemers naar de vraag in de markt. “Met de geluiden uit de markt gaan we naar het R&D-team. We proberen op de markt vooruit te lopen en niet te laat te komen. We hebben nu al smaken klaarstaan voor over 3-5 jaar”, aldus de ondernemer.

Vegan Masters: vegan gemaksvoeding

Startup Vegan Masters maakt vegan voedingsmiddelen voor alle consumptiemomenten van de dag. Van ontbijtproducten en zoetigheden tot sushi en Italiaanse pasta’s. De startup wil naar eigen zeggen ‘een speler van formaat worden in de transitie naar een plantaardige toekomst’. Voor de ontwikkeling van deze verschillende producten werkt de startup naar eigen zeggen samen met ‘masters’. “Jaarlijks hebben wij een evenement: ‘Find the masters’. Wij dagen daarin vegan en non-vegan chefs uit om ons weg te blazen met recepturen. Met de beste ‘masters’ gaan wij een samenwerking aan”, vertelt Danny Galiart, oprichter van de startup.

Vervanging ei en kaas

De ontwikkeling van vegan voedingsmiddelen brengt moeilijkheden met zich mee. “De grootste uitdaging is het vervangen van kaas en ei. Dit komt vooral door de smaak die moeilijk vervangbaar is. Maar we weten daar redelijk goed omheen te werken op dit moment. We gebruiken het sap van kikkererwten als vervanging van ei. Met betrekking tot kaas passen wij de recepten erop aan waardoor de saus belangrijker wordt”, legt de ondernemer uit.

Rival Foods: plantaardige hele spierproducten

Startup Rival Foods werkt hard aan de ontwikkeling van vleesvervangers, namelijk plantaardige hele spierproducten zoals kippenborstfilet. Birgit Dekkers richtte na haar promotieonderzoek aan de Wageningen Universiteit startup Rival Foods op. Dit deed ze samen met medeoprichter Ernst Breel. “Tijdens mijn onderzoek aan de Wageningen Universiteit zag ik dat wij een technologie hebben waarmee we producten kunnen maken die er nog niet zijn. Er was en is veel interesse vanuit de markt. De Unilevers van deze wereld zijn op zoek naar technologieën om plantaardige hele spierproducten te maken. Hoewel er veel interesse is, wordt de stap door grote bedrijven niet gezet om die technologie op te pakken en verder te ontwikkelen. Dat komt omdat het gat tussen de academische wereld en de commerciële toepassing groot en risicovol is. En daar zijn wij met Rival Foods ingestapt”, vertelt Dekkers aan VMT.

‘Een grote snelkookpan’

De basistechnologie van Rival Foods bestaat uit shear cell– technologie. “Wij beschrijven het altijd als ‘een grote snelkookpan’ met een roterend deel. In een afgesloten grote pan brengen wij onder invloed van temperatuur en druk structuur aan in plantaardige eiwitten. We gebruiken dus eigenlijk technieken die je vandaag de dag al in je keuken kunt gebruiken. Ik denk niet dat de consument bang hoeft te zijn voor processen. Het gaat er denk ik vooral om dat de consument begrijpt wat je precies doet en dat het ingrediëntenlabel begrijpelijk is.”

Plant B: plantaardige diepvriesmaaltijden

Startup Plant B maakt plantaardige diepvriesmaaltijden. Medeoprichter Maarten Gomes kwam op het idee voor Plant B door zijn eigen behoefte om vaker plantaardig te eten. Gomes sloeg de handen ineen met Joost Esser (oud-reclameman) en Myrthe van der Vlis (chef-kok). “Ervaring leerde dat het moeilijk is om een gezonde en duurzame levensstijl vol te houden, niet alleen voor mij, maar voor heel veel mensen. Zo kwamen wij tot Plant B. De sleutel zit hem volgens ons in gemak en smaak”, vervolgt Gomes. Ze gingen met z’n drieën om de tafel en zochten naar eigen zeggen een antwoord op de vraag: ‘Hoe kunnen we het leven van mensen die vaker plantaardig willen eten vergemakkelijken?’

‘Diepvries is het nieuwe vers’

“De maaltijden worden bereid met verse, voornamelijk lokale en 100 procent plantaardige ingrediënten”, legt Gomes uit. Toch heeft diepvries bij consumenten vaak een negatief imago als zijnde ‘minder vers’. Hoe gaat Plant B hiermee om? “Wij geloven dat diepvries het nieuwe vers is. Het invriezen van groenten en fruit stopt de tijd, wat positieve gevolgen heeft voor het behoud van vitamines en mineralen. Groente en fruit begint gelijk na de oogst zijn voedingswaarde te verliezen. Dit proces gaat door totdat het op je bord ligt. Bij bladgroente gaat het zelfs zo hard dat het in enkele dagen het grootste deel van zijn voedingswaarde kwijt is.”

Greenforce: plantaardige voedingsmiddelen in poedervorm

Steeds meer producenten komen met nieuwe vormen van vleesvervangers. Duitse startup Greenforce introduceerde plantaardige vleesvervangers in poedervorm. Poedermixen waar de consument water aan toevoegt om er vervolgens een burger of bal van te maken. “Greenforce is ontstaan omdat we plantaardig vlees wilden ontwikkelen voor vleesliefhebbers en niet alleen voor veganisten. We willen graag een beter product neerzetten dan vlees”, vertelt Thomas Isermann, oprichter van Greenforce, aan VMT.

‘Meest duurzame optie’

Maar waarom de keuze voor plantaardige vleesvervangers in poedervorm? “We hebben hiervoor gekozen omdat dit de meest duurzame optie is voor een vleesvervanger. De producten hoeven namelijk niet gekoeld bewaard te worden. Je kunt precies de hoeveelheid mengen die jij nodig hebt waardoor er ook geen food waste ontstaat. Daarnaast zijn de producten lang houdbaar. Ten slotte is het poeder licht in gewicht waardoor er ook minder uitstoot komt kijken bij het transport”, legt de startupeigenaar uit. Isermann ziet zijn startup Greenforce als ‘het Europese antwoord op Beyond Meat uit Amerika, maar dan beter’. “Onze producten zijn volgens ons de grootste revolutie in de voedingsindustrie van de moderne tijd”, stelt hij.

Bumi: plantaardige producten van lupinebonen en tarwe

Startup Bumi maakt tempeh en seitan van lupinebonen en tarwe. Hiermee wil de startup het makkelijker maken voor consumenten om eens geen vlees te eten. Oprichters Daan Schillemans als Florian Rath wilden een voedingspatroon met voldoende eiwitten. “We besloten te onderzoeken welke plantaardige eiwitbronnen de hoogste concentratie eiwit bevatten. En zo kwamen we uit bij de lupineboon. Deze kende wij niet, terwijl de boon bijna evenveel eiwitten bevat als de eiwitrijkste en alom bekende sojaboon”, vertelt Rath. “We hadden zelf vaker geëxperimenteerd met fermentatie, door het maken van kombucha en tempeh. En zo ontstond eigenlijk het idee om tempeh te maken van lupinebonen, in plaats van de doorgaans gebruikte sojabonen.”

Divesiteit aan gewassen

“Het idee om meerdere keren per dag soja te consumeren vinden wij niet logisch. Daarom zijn wij op zoek gegaan naar andere eiwitbronnen, zoals de lupineboon. Ook voor de natuur is het beter als er grote diversiteit aan gewassen wordt geteeld”, vervolgt de ondernemer. “Daarbij wordt soja volgens ons vaak ten onrechte als boosdoener gezien voor klimaatproblemen zoals ontbossing. De milieuonvriendelijke manier waarop soja wordt verbouwd is schadelijk, maar niet het gewas zelf. Soja kan ook heel duurzaam geteeld worden en dit gebeurt ook steeds vaker.”

Karma Kebab: plantaardige kebab

Steeds meer startups stappen in de productie van vleesvervangers. De meeste vleesvervangers zijn op basis van soja. Startup Karma Kebab introduceerde echter in 2018 een plantaardige shoarma op basis van knolselderij en tarwe-eiwit. “In 2018 zijn we door het Lowlands Festival gevraagd om de meest duurzame (nacht)snack te ontwikkelen. En wat past er nou beter bij Lowlands, bier en gezelligheid dan een broodje shoarma waar je echt naar verlangt? De vraag die wij ons destijds hebben gesteld: moet daar altijd vlees in? Natuurlijk niet! En zo is Karma Kebab geboren”, vertelt Van der Heijden over het ontstaan van de plantaardige startup.

Hollands plantaardig

Wat begon als een eenmalig project, groeide al snel uit tot een blijvende business. De kebab van de startup is 100% plantaardig en veganistisch. “We gebruiken daarnaast enkel Hollandse granen en groenten. Knolselderij is ons belangrijkste ingrediënt. We gebruiken geen soja en ons product zit vol eiwitten”, vertelt Van der Heijden. Karma Kebab ziet zichzelf inmiddels zeker als food startup. “We zijn een klein team van enthousiaste professionals die de ambitie hebben om samen de wereld een klein beetje beter te eten.”

Lazy Vegan: plantaardige diepvriesmaaltijden

De Amsterdamse startup Lazy Vegan wil het eten van minder vlees gemakkelijk, leuk en simpel maken. Om die reden introduceerde de startup diepvries, vegan kant-en-klaar maaltijden. “We vragen mensen niet om van de ene op de andere dag vegan te worden, maar als ze één of meer keren per week plantaardig eten is de impact ook al gigantisch,” vertelt oprichter Vincent Bosgraaf. Lazy Vegan besloot kant-en-klare vegan diepvriesmaaltijden te maken, om het voor consumenten gemakkelijker te maken om plantaardig te eten in een druk leven. Daarnaast vond Bosgraaf dat de diepvriescategorie wel wat vegan vernieuwing nodig had. 

Europese markt

Voor het produceren van de maaltijden is Lazy Vegan verschillende samenwerkingen aangegaan. “We werken daarvoor met vaste producenten”, legt Bosgraaf uit. Op dit moment richt de startup zich op de Europese markt. “We verkopen nu onze producten in diverse Europese supermarkten en online. Onze doelgroepen zijn dan ook de vegans, vegetariërs en mensen die bewust en gezond willen eten. Ook sporters zijn blij met onze maaltijden door het hoge proteïne gehalte.” In Nederland zijn de vegan maaltijden verkrijgbaar bij Crisp, Jumbo, Marqt en Albert Heijn.

Meet Jack: vleesvervangers van jackfruit

Startup Meet Jack maakt producten van jackfruit, welke vlees in de maaltijd kunnen vervangen. Steeds vaker wordt over jackfruit gesproken als goed alternatief voor vlees. De structuur van de onrijpe vrucht lijkt op de structuur van vlees. Met de juiste kruiden en bereiding kan jackfruit dus vlees vervangen op de borden van de consument. Dat dacht ook Kaline van Halder, oprichter van Meet Jack. Inmiddels durft Van Halder zich met Meet Jack zeker een food startup te noemen. “Het is een grote leercurve recht omhoog. Een grote rollercoaster waarvan we met volle teugen genieten”, vertelt de ondernemer enthousiast.

Lange vezels

Ondanks dat jackfruit officieel geen vleesvervanger genoemd mag worden, is het wel een goed alternatief voor vlees volgens Van Halder. “Jackfruit biedt veel mogelijkheden vanwege het vruchtvlees met lange vezels. Wanneer je jackfruit op de juiste manier kruidt en bereidt, maak je er lekkere vleesgerechten mee. Denk aan draadjesvlees, pulled pork, rendang en hachee”, aldus de ondernemer. “Jackfruit is helaas proteïne-arm, dus mogen we het geen vleesvervanger noemen. We voegen wel proteïne toe aan onze producten om het gehalte te verhogen door middel van lupinebonen”.