De vermelding van houdbaarheidsdata op levensmiddelen is nog altijd een veelbesproken onderwerp. Er is nog steeds veel verwarring over het gebruik van THT (tenminste houdbaar tot) en TGT (te gebruiken tot). Volgens Wieke van der Vossen, expert voedselveiligheid en etikettering bij het Voedingscentrum, zijn er al veel stappen genomen om de verschillen te verduidelijken, maar moet er ook nog veel gebeuren.

Betekenis THT en TGT

Van der Vossen start met een korte update aangaande de betekenis van de afkortingen. “THT staat voor 'tenminste houdbaar tot'. Deze aanduiding staat op producten die niet snel bederven. Na de THT-datum kan de kwaliteit van een product achteruit gaan, maar het kan nog wel veilig geconsumeerd worden”, legt de voedselveiligheidsexpert uit. “TGT staat 'voor te gebruiken tot' en staat op zeer bederfelijke producten. Na het verstrijken van de TGT-datum kunnen er pathogene of ziekmakende bacteriën uitgroeien waardoor je het product niet meer kunt consumeren na de vermelde datum. Dit levert met name een verhoogd risico op voor kwetsbare groepen zoals zwangeren, kinderen, ouderen en mensen met verminderde weerstand.”

Verwarring in de praktijk

Als het hebben van twee aanduidingen zoveel onduidelijkheid oplevert, waarom hebben we er dan niet gewoon één? “De twee aanduidingen zijn vooral ook in het leven geroepen om de consument te helpen. Het is om de consument duidelijk te maken dat iets na verstrijken van de TGT niet meer geconsumeerd mag worden, maar dat na het verstrijken van een THT ‘kijken, ruiken, proeven’ nog prima kan helpen”, legt Van der Vossen uit. “In de praktijk zien we nog wel verwarring ontstaan. Ik denk dat die verwarring vooral zit in de termen, het lijkt erg op elkaar en dat is vaak voor consumenten niet in één keer helder.”

Termen door elkaar gebruikt

Volgens het Voedingscentrum zijn er in de praktijk ook nog wel wat verkeerde vermeldingen te vinden. Zo bevatten sommige producten een THT terwijl ze een TGT zouden moeten hebben. “Bijvoorbeeld vacuüm verpakte gerookte zalm. Daar kan wel degelijk listeria in uitgroeien, waardoor je een TGT-datum zou verwachten op dit product. In de praktijk zien wij nog wel voorbeelden van gerookte zalm met een THT-datum; dat is voor consumenten ook erg verwarrend. Je ziet ook wel eens producten met een TGT-datum waarop je juist een THT-datum zou verwachten, bijvoorbeeld op een harde kaas. Tenslotte kom ik ook nog wel eens producten tegen waarbij op de voorkant een TGT-datum staat en op de achterkant een THT.”

Wetswijziging per 1 januari 2022

Volgens Van der Vossen zat er wat verschil tussen de Europese wetgeving en de Nederlandse Warenwet aangaande het gebruik van THT en TGT, wat voor extra verwarring zorgde. “Per 1 januari 2022 is die wet aangepast om het meer met elkaar in lijn te brengen. In de Nederlandse Warenwet (BBL) stonden twee voorwaarden voor een 'te gebruiken tot'-datum (TGT). Het moest staan op zeer bederfelijke producten die bewaard moeten worden tussen de 0 en 6 graden en maar vijf dagen houdbaar waren. Er stonden heel specifieke eisen in de Nederlandse Warenwet die niet in de Europese wetgeving stonden. De Europese wetgeving geeft gewoon aan, ongeacht de houdbaarheid: als een product gevoelig is voor de uitgroei van ziekmakende bacteriën moet het een TGT- datum krijgen. Die specifieke eisen voor de bewaartemperatuur en het aantal dagen gaan nu uit de Nederlandse wet, waardoor het eigenlijk gewoon helemaal in lijn wordt gebracht met de Europese wetgeving”, aldus Van der Vossen.

Green Deal-houdbaarheidsdatum

Door de wetswijziging kunnen producten als gerookte zalm, die langer houdbaar zijn dan vijf dagen, dus geen THT meer krijgen. Deze producten moeten vanaf volgend jaar een TGT hebben. Het Voedingscentrum was onderdeel van de Green Deal aangaande houdbaarheidsdatum. “Deze is inmiddels afgerond. Hierbij waren verschillende partijen betrokken zoals het CBL, de FNLI, Nederlandse Zuivel Organisatie, Wageningen Universiteit, ministeries van LNV en VWS en wij als Voedingscentrum. Het doel was om voedselverspilling te verminderen. Door verwarring over THT en TGT wordt veel voedsel onnodig weggegooid. Het doel van de Green Deal was dus om consumenten beter voor te lichten over THT en TGT en daardoor de voedselverspilling naar beneden te krijgen”, vervolgt de voedselveiligheidsexpert. “Ik denk dat de aangekondigde wetswijziging ook een belangrijk resultaat is van deze Green Deal.”

Symbool voor THT en TGT

Het Voedingscentrum is samen met andere partijen bezig met de ontwikkeling van een symbool dat consumenten moet helpen bij het begrijpen van de verschillen tussen THT en TGT. “We zijn volop bezig met de ontwikkeling. Ik kan dus nog niet zeggen hoe het er exact uitziet, want het wordt getest nu. Maar het doel is om consumenten te helpen om met een visuele of tekstuele verduidelijking het verschil tussen THT en TGT te laten zien. Dat moet ervoor zorgen dat consumenten minder voedsel verspillen”, vertelt Van der Vossen. “Het symbool moet op de verpakkingen komen om die termen duidelijker te maken. Dat mensen in één oogopslag kunnen zien of het een THT of TGT is en wat ze ermee moeten doen.”

Medewerking voedingsproducenten

Het symbool moet volgens het Voedingscentrum uiteindelijk op de verpakking van levensmiddelen komen. Medewerking van voedingsmiddelenproducenten is hierbij erg belangrijk. “Dit is zeker een initiatief wat samen met de industrie vorm krijgt. Het wordt getest en het is erg belangrijk dat iedereen mee gaat doen. Dus ook hier zijn de verschillende branches allemaal bij betrokken”, vervolgt Van der Vossen. Het beter begrijpen van de houdbaarheidsdata kan voedselverspilling verminderen. “Schattingen geven aan dat zo’n 14 procent van de voedselverspilling komt door het verkeerd begrijpen van THT en TGT. Als we die 14 procent al kunnen terugbrengen tot 10 procent, dan heb je uiteindelijk al best heel wat kilo’s te pakken.”

Concrete vermeldingen

Om die voedselverspilling te verminderen en de termen duidelijker te maken is een belangrijke rol weggelegd voor voedingsproducenten. Waar moeten zij op letten volgens het Voedingscentrum? “Het is belangrijk om te kijken of je product dus een THT- of een TGT-datum nodig heeft. Het is belangrijk dat fabrikanten zich bewust zijn van de gevolgen van een verkeerde vermelding en dat ze de begrippen dus op de juiste manier toepassen”, aldus Van der Vossen. “Daarnaast kunnen zij de consument helpen. Je ziet wel eens ‘dit product is na openen beperkt houdbaar’, alleen ‘beperkt’ betekent voor iedereen iets anders. Hoe concreter producenten dit maken, hoe beter dit de consument helpt.”

Minder voedselverspilling

“Zo zijn vermeldingen als ‘bewaar dit product bij 4 graden in de koelkast en na opening is het dan nog twee dagen houdbaar’ veel duidelijker voor de consument. Het helpt ook voedingsproducenten als consumenten de producten op de juiste manier bewaren, zodat ze optimaal van het product kunnen genieten. Het is belangrijk dat producenten de bewaarwijzen heel specifiek op het etiket zetten, want zij weten wat de allerbeste condities zijn voor het product. Dat soort aanwijzingen van producenten helpen consumenten om op de juiste manier met producten om te gaan, wat leidt tot minder verspilling en veiligere omgang met de producten”, vervolgt de voedselveiligheidsexpert.

Goed op weg

Volgens Van der Vossen zijn er al producenten die op een goede manier vorm geven aan deze concrete aanvullende informatie. “Soms zie je op een verpakking staan: ‘Na openen overdoen in een bewaarbakje en dan is het nog 3 dagen in de koelkast houdbaar’. Dat soort aanwijzingen kunnen de consument enorm helpen. Een ander voorbeeld is het nieuwe kipetiket, ook een wijziging in de Warenwet. Hierop komt een hele duidelijke instructie voor het bewaren en bereiden van kippenvlees. Helaas zien we ook nog steeds voorbeelden waarbij de verkeerde vermeldingen gebruikt worden op de voor- of achterkant.”

Vrijwillige aanvullende informatie

Het kipetiket is het gevolg van een wetswijziging, en daarmee verplicht voor producenten. De aanvullende informatie voor THT en TGT is niet vastgelegd in de wet, en is vrijwillig voor voedingsmiddelenproducenten. “Het is soms heel lastig om dat eenduidig in de wet op te nemen omdat er zoveel verschillende producten zijn. Je kunt niet standaard zeggen ‘na openen 2 dagen houdbaar’”, stelt Van der Vossen. “Ik denk dat de expertise van de producent ook juist ligt op het vlak van hoe een product zich gedraagt. Het is dus prima dat dit bij de producent blijft, gezien de diversiteit aan producten.”

‘Mes snijdt aan twee kanten’

Het duidelijk uitleggen van de verschillen tussen THT en TGT is al langere tijd een issue. “Het blijkt inderdaad lastig, we zijn hier al een tijdje mee bezig. Ik heb wel de hoop dat het door de Warenwetswijziging eenduidiger op de verpakkingen komt en dat het ook zal helpen om het verschil voor consumenten duidelijker te maken”, stelt de voedselveiligheidsexpert. “Wij blijven er aandacht aan besteden, maar dit is iets wat je samen moet doen. Producenten zijn er ook om het juist op het product te zetten. Samenwerking tussen alle schakels is hierbij belangrijk. We moeten gezamenlijk het verschil duidelijk maken. Het mes snijdt aan twee kanten: met een duidelijke uitleg brengen we de voedselverspilling omlaag en kunnen we de voedselveiligheid garanderen.”