We moeten er echt aan gaan geloven. De Corporate Sustainability Reporting Directive - kortweg CSRD - gaat vanaf 2024 van kracht. Maar wat houdt het precies in? “Deze nieuwe wetgeving verplicht bedrijven om transparanter te zijn over duurzaamheidsprestaties”, legt Annie Alting, duurzaamheidsconsultant bij Factor Delta, uit. “Het gaat over de impact van je bedrijf op het milieu en de maatschappij en vice versa. Het doel is dat bedrijven duurzamer gaan opereren en hier transparant inzicht in geven.”
Drie verschillende fases
De wetgeving wordt in fases ingevoerd. Beursgenoteerde bedrijven moeten in 2025 een eerste rapportage opleveren over 2024. Dit betekent dat bedrijven vanaf 2024 al data moeten verzamelen. “De volgende laag zijn grote bedrijven en beursgenoteerde MKB bedrijven. Zij moeten in 2026 rapporteren over 2025. Het MKB valt in de laatste fase. Zij moeten waarschijnlijk rapporteren vanaf boekjaar 2027. Echter komt er voor het MKB waarschijnlijk een light versie, maar dat is nog niet volledig duidelijk. Wel komt MKB eerder in aanraking met CSRD door ketenpartners die eisen gaan stellen.”
Risicoanalyse per bedrijf
De CSRD gaat gelden voor bedrijven in alle takken, waaronder de voedingsindustrie. Bedrijven moeten rapporteren over verschillende onderwerpen. “Er zijn algemene onderwerpen voor alle bedrijven. Denk aan CO2-uitstoot, sociale onderwerpen met betrekking tot personeel en bijvoorbeeld werksfeer. Een deel van de onderwerpen komt daarnaast uit je eigen risicoanalyse: de materialiteitsanalyse. Het kan dus per industrie verschillen wat er daadwerkelijk gerapporteerd moet worden.” Los van de verplicht te rapporteren onderwerpen, moet elk bedrijf dus een eigen analyse doen waarover zij moet rapporteren.
Door de CSRD kunnen we appels met appels vergelijken omdat iedereen op dezelfde manier rapporteert”
Appels met appels vergelijken
Door de CSRD kunnen we de duurzaamheidsprestaties van bedrijven beter vergelijken, stelt Alting. “Veel bedrijven doen iets met duurzaamheid. Maar het is niet te vergelijken omdat iedereen het op z’n eigen manier doet. Het is appels met peren vergelijken. Door de CSRD kunnen we appels met appels vergelijken omdat iedereen op dezelfde manier rapporteert. Daardoor kunnen we straks bijvoorbeeld Ahold Delhaize met Jumbo vergelijken.” Voor de grotere bedrijven is de wetgeving dus al zo goed als op touw gezet, voor de MKB-bedrijven volgt nog een specifiekere uitwerking.
CSRD versus CSDDD
De CSRD wordt ondersteund door de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). “Dit is een aanvulling. Hierbij gaat het om toeleveranciers, dus de due diligence in de keten. Dat zien we nu natuurlijk ook al in de voedingsmiddelenindustrie. Waar komt je levensmiddel vandaan? Is er kinderarbeid?”, legt Alting uit. “De CSRD is een rapportage verplichting, de CSDDD is meer een inhoudelijke wetgeving die de minimale eisen voor een due diligence beleid uiteenzet. De CSRD verplicht bedrijven om te rapporteren over hun due diligence beleid, het due diligence beleid zelf moet voldoen aan de eisen van de CSDDD. Deze CSDDD is op dit moment nog niet definitief, maar wordt een richtlijn met dezelfde minimale eisen voor de hele EU.”
‘Licence to operate’
Volgens de duurzaamheidsexpert is er veel onduidelijkheid over de CSRD in de voedingsindustrie. Alting wil het belang van de wetgeving benadrukken. “Ik verwacht dat het met deze wetgeving dezelfde kant op gaat als de afgelopen vijftien jaar met kwaliteit is gebeurd. Het wordt een licence to operate”, stelt Alting. “Zonder een goed plan met betrekking tot duurzaamheid ga je niet meer overleven. Dus wat in kwaliteitsland gebeurde met BRC en IFS, waarbij je zonder certificering niet meer meedeed, dat gaat met de CSRD ook gebeuren.”
Veel onduidelijkheid rondom CSRD
Een goede voorbereiding is volgens Alting dan ook essentieel. “Het is een nieuw onderwerp. Kwaliteitsmensen hebben deze kennis niet of beperkt. Bij sommige bedrijven komt dit op het bord van financiën omdat die al jaren rapportages maken, maar ook daar ontbreekt de kennis. Dus er is veel onduidelijkheid. Het is nieuwe informatie en het is heel erg veel. Je moet wel weten welke data je moet verzamelen en je moet zorgen dat je die data kunt verzamelen. Bedrijven moeten kijken waar ze staan door een risicoanalyse. Dan weet je waar je zou moeten staan en wat je moet doen om daar te komen.”
Toen ik tien jaar geleden begon als kwaliteitsmanager waren het echt nog allemaal eilandjes”
Eilandjescultuur not done
Deze wetgeving leidt volgens Alting voor voedingsproducenten tot ingrijpende veranderingen in de bedrijfsvoering. “Dat je veel moet rapporteren is een understatement. Interne samenwerking is dan ook erg belangrijk. Het is een onderwerp dat in veel bedrijven niet specifiek bij één afdeling ligt. Als het bij kwaliteit op het bordje komt, dan heb je die interne samenwerking nodig”, legt de duurzaamheidsconsultant uit. “Kwaliteit werkt de afgelopen jaren al steeds beter samen met afdelingen als R&D en productie. Toen ik tien jaar geleden begon als kwaliteitsmanager waren het echt nog allemaal eilandjes. Dat kan nu niet meer. Je hebt die cultuur nodig en die gaat nu nog meer uitbreiden. Dan heet het wellicht geen kwaliteitscultuur meer, maar een transparante bedrijfscultuur.”
Cultuur, kennis en tijd
Waar sommige producenten dus nog hard werken aan het op orde krijgen van de voedselveiligheidscultuur, moet daar volgens Alting nu alweer een volgende slag gemaakt worden. “Uiteindelijk ga je niks bereiken als die cultuur niet op orde is. Daarom is het zo belangrijk om nu al te beginnen. Een cultuur verander je niet binnen een maand of twee.” Los van de cultuur zorgt de nieuwe wetgeving voor meer bottlenecks, stelt Alting. “Het gebrek aan kennis is ook zeker een issue. De wetgeving is erg specifiek. Als je hem doorleest weet je nog niet hoe die toegepast moet worden. Ik denk dat voedselproducenten onderschatten hoeveel tijd het kost.”
Bij welke afdeling past CSRD nu echt?
Bij veel producenten komt de uitvoering van de CSRD op het bordje van de kwaliteitsmanager. Maar waarom? “Duurzaamheid wordt geassocieerd met milieu. Daarom komt het vaak bij de KAM manager. Daarnaast is het een norm. Normen en wetgeving gooi je bij de kwaliteitsdienst. Maar eerlijk is eerlijk, waar past het nu echt?”, stelt Alting. “Als het CSRD-beleid eenmaal staat, kan het grotendeels in de dagelijkse gang van zaken geïmplementeerd worden. Je kunt het slim combineren met veel bestaande zaken van kwaliteit, HR en financiën. Maar dan heb je wel die cultuur nodig, dat is de grootste stap.”
Wie gaat het daadwerkelijk oppakken? Niemand voelt zich verantwoordelijk”
‘Niet alleen bij kwaliteit neerleggen’
Voedingsbedrijven zijn zich volgens Alting dan ook niet bewust genoeg van de impact van deze wetgeving. “Niemand weet precies wat er aan gaat komen en bij welke afdeling het hoort. Dus wie gaat het daadwerkelijk oppakken? Niemand voelt zich verantwoordelijk.” Volgens Alting is het belangrijk het niet enkel bij QA neer te leggen. “Trek het breder. Geef de kwaliteitsmanager een coördinerende rol. Kwaliteitsmensen zijn goed met normen en wetgeving en weten welke stappen er genomen moeten worden. Vorm een multidisciplinair CSRD-projectteam.”
Op tijd beginnen
De wetgeving is dus volgens de duurzaamheidsexpert complexer dan producenten zich realiseren. “Voor het verzamelen van data moet je de juiste infrastructuur hebben. Sommige bedrijven hebben een prachtig ICT-netwerk, maar er werken ook nog genoeg voedingsproducenten met allerlei Excelletjes. Dan wordt het echt lastiger”, aldus Alting. De druk op bedrijven wordt opgevoerd door deze wetgeving. “Er gaat ge-audit worden door accountants die normaal gesproken de jaarverslagen doen. Dus het gaat ook op andere delen van de organisatie druk zetten. Het wordt een lisence to operate voor klanten. Dus hopelijk voor veel kwaliteitsmanagers helpt het dat de push vanuit verschillende vlakken komt.” De boodschap van Alting is dan ook: “Start liever gisteren dan vandaag, want vragen vanuit klanten gaan snel komen.”
‘Samenwerken is key’
Alting sluit af met een paar tips voor kwaliteitsmanagers op het gebied van CSRD. “Het moet een gezamenlijke effort worden. Verdeel de onderwerpen per afdeling in het bedrijf. Zorg dat je kennis opbouwt over het verzamelen van data. Want ook als je te laat begint, moet je rapporteren. Kijk waar je handig gebruik kunt maken van technologie bij het verzamelen van data. Dit gaat verder dan even een Excelletje opzetten”, vervolgt de duurzaamheidsexpert. “Begin op tijd. Doe een toets op de norm om te kijken waar je staat. Dan kan je concreet maken wat er gedaan moet worden. Samenwerken is key. Niemand kan dit alleen, dus laat die eilandencultuur los.”
