“Om te beginnen is het goed om onderscheid te maken tussen twee soorten claims die op voedseletiketten kunnen worden gedaan: gezondheidsclaims en voedingsclaims”, zegt Henriëtte Grooten, Manager Product Compliance bij Eurofins Food Safety Solutions. “Gezondheidsclaims beschrijven een relatie tussen een levensmiddel of nutriënt en een ziekte of gezondheidstoestand. Voedingsclaims beschrijven de hoeveelheid van een voedingsstof of voedingssubstantie in een levensmiddel. Voorbeelden van voedingsclaims zijn 'vetarm', 'vezelrijk' en 'gereduceerd suikergehalte'.”

Wettelijk geregeld

Het gebruik van claims op voedseletiketten is wettelijk geregeld in onder meer EU-verordeningen 1169/2011 en 1924/2006. Retailers moeten deze voorschriften naleven en ervoor zorgen dat hun beweringen waarheidsgetrouw en niet misleidend zijn. “Een onterechte claim leidt meestal niet direct tot grote publieke ophef. Dat is wel het geval bij bijvoorbeeld een foute allergenenvermelding. Daarop volgen meteen de nodige publicaties en recalls. Een verkeerde gezondheidsclaim op een etiket zal echter niet snel in de krant komen en de NVWA biedt meestal wel ruimte om deze te corrigeren.”

Op orde

Toch kunnen ook foutieve claims leiden tot juridische stappen, boetes en schade aan de reputatie van de detailhandelaar. Zo legde de NVWA in 2022 nog een boete van € 73.000 op aan een online drogist voor het verkopen van  levensmiddelen met niet toegestane gezondheidsclaims. “Daarom is het voor retailers zaak hun dossiers omtrent claims echt goed op orde te hebben.”

Gevolgen voor de gezondheid

Misbruik van claims op voedseletiketten kan ook gevolgen hebben voor de gezondheid van de consument. Als een detailhandelaar bijvoorbeeld beweert dat een product ‘vetarm’ is terwijl het eigenlijk veel calorieën bevat, kunnen consumenten worden misleid door te denken dat het product gezonder is dan het in werkelijkheid is. Dit kan leiden tot overconsumptie en mogelijke gezondheidsproblemen. Of denk aan de claim ‘natrium-arm’ of ‘natrium-vrij’. Wanneer een dergelijke claim onterecht gevoerd wordt, kan consumptie van het betreffende product zeer schadelijk zijn voor nierpatiënten.

Misleiding

Maar er zijn meer vormen van misleiding. Er wordt tegenwoordig kwistig gestrooid met termen als ‘glutenvrij’, ‘lactosevrij’ of ‘vetarm’. Er zijn natuurlijk producten waarop deze claims belangrijk zijn, denk maar aan glutenvrij brood voor mensen met een glutenallergie. “Maar ‘vetarm’ op bijvoorbeeld cola zetten is ook een vorm van misleiding”, verduidelijkt Grooten. “Alle frisdrank is vetarm, maar deze claim kan de consument wel op het verkeerde been zetten. Ook dat is geregeld in Verordening 1169/2011: je mag producten geen eigenschappen toedichten die generiek zijn voor de gehele productgroep.”

In woord en beeld

“Voor het maken van claims zijn vaste bewoordingen vastgesteld die gebruikt mogen worden. Maar ook het beeld op etiketten moet zorgvuldig overwogen worden, bijvoorbeeld als het gaat om de herkomst van een product. Een Hollandse vlag suggereert dat een product uit Nederland afkomstig is. Dan moet dat ook wel zo zijn. De Zwitserse Matterhorn moest onlangs nog van de verpakkingen van de Toblerone-chocolade verdwijnen, omdat deze niet meer een volledig Zwitsers product is.”

Grooten besluit: “Het is natuurlijk verleidelijk een claim op jouw product te zetten als unique selling point. Het voeren van een claim is niet verplicht, maar gebruik je er één, dan moet deze natuurlijk wel voldoen aan de richtlijnen. Dus zorg ervoor dat je een claim altijd kunt onderbouwen met de juiste analyses en dat je dossiers kloppen, zodat de claim echt iets toevoegt aan het imago van je product en je eerlijke informatie aan de consument verstrekt. Wij helpen hierbij door jouw claims te checken voordat het product op de markt komt. Daarnaast kan ook altijd een check gedaan worden op het bestaande assortiment."

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking metEurofins Food, Feed, Water Nederland/Benelux.