Voorkom vervuilde perslucht in het productieproces

Zoals er algemene kwaliteits- en betrouwbaarheidsnormen van toepassing zijn op de voedselproductie, zijn er ook richtlijnen die expliciet betrekking hebben op het gebruik van perslucht in het productieproces. Perslucht is een belangrijke toegangspoort tot vervuiling, die nog vaak onderschat wordt.

'Een simpel 'mondkapje' is niet voldoende om contaminatie door perslucht te voorkomen'

Veel levensmiddelenfabrikanten beschouwen perslucht slechts als een energiebron in hun productieprocessen. Hierdoor wordt het onvoldoende meegenomen in de maatregelen voor risicoanalyse en risicominimalisatie. Aangezien de kwaliteit van de perslucht rechtstreeks van invloed is op de voedselveiligheid, moet de kwaliteit van perslucht ook gecontroleerd worden.

Typische toepassingen voor perslucht in de voedingsmiddelenindustrie zijn processen als reinigen, vullen, mengen, spuiten, snijden, transporteren en verpakken. Tijdens deze verschillende werkstappen is er, afhankelijk van de toepassing, direct of indirect contact tussen de perslucht en het product.

Direct of indirect contact

Direct contact wordt gemaakt wanneer de perslucht specifiek gericht is op het product of op de primaire verpakking die in contact komt met het product. Perslucht wordt bijvoorbeeld gebruikt om vloeistoffen te verdampen of als transportmedium voor droge voeding. Poedervormige stoffen zoals koffie, meel, poedermelk of zelfs gemalen specerijen worden ermee getransporteerd. Aan dergelijke droge producten worden hoge eisen gesteld op het gebied van vochtigheid, omdat ze door hun grote oppervlak in intensief contact komen met restvocht.

Om te voorkomen dat de poeder klontert of verontreinigd raakt, moet de perslucht absoluut droog en schoon zijn. Ook bij de verwerking van niet-droge levensmiddelen komt de perslucht direct in contact met het product. Bij sommige toepassingen wordt de perslucht zelfs direct in het product gebracht. Daarom is een hoge mate van zorgvuldigheid vereist wanneer het in direct contact komt met voedsel.

Indirect contact met levensmiddelen ontstaat wanneer de geëxpandeerde perslucht een product over een bepaalde afstand bereikt en met omgevingslucht wordt verdund. Typische persluchttoepassingen met indirect productcontact zijn het reinigen en drogen, bijvoorbeeld het afblazen van verpakkingsoppervlakken voor kwaliteitscontrole, en het transporteren van voedselverpakkingen. Bij indirect contact tussen de perslucht en het levensmiddel zijn de eisen aan de persluchtkwaliteit niet zo hoog als bij direct contact. Toch moet worden opgemerkt dat het levensmiddel ook via de verpakking kan worden verontreinigd.

Vervuiling door minerale oliën

Oliën kunnen op veel verschillende manieren in een voedingsmiddel terechtkomen. Vervuiling door smeerolie van oogstmachines of hydraulica is al mogelijk tijdens de oogst. Productverpakkingen van gerecycled karton bevatten minerale oliën die een voedingsmiddel kunnen verontreinigen, evenals de drukinkten die voor het ontwerp van de verpakking worden gebruikt.

Bij het genereren van perslucht worden in de meeste gevallen olie geïnjecteerde schroefcompressoren gebruikt. Minerale olie zorgt in de compressor voor het koelen en afdichten van de compressortrap. De opgewekte perslucht is daardoor onvermijdelijk verontreinigd met minerale olie. Daarom vindt er altijd een persluchtbehandeling plaats om het binnendringen van olie, het vochtgehalte en de deeltjes te verminderen.

Als alternatief worden vaak olievrije compressoren gebruikt. Bij het olievrije comprimeerproces wordt geen olie aan de
perslucht toegevoegd, maar worden koolwaterstoffen uit de omgevingslucht, zoals onvolledig verbrande diesel of emissies van industriële installaties, door de compressor aangezogen en gecomprimeerd en geconcentreerd. Olievrije compressie betekent niet automatisch olievrije perslucht. Dat komt omdat ook hier een adequate nabewerking nodig is om het koolwaterstofgehalte te verlagen.

In principe moet bij het gebruik van perslucht een gevarenanalyse volgens het HACCP-concept worden uitgevoerd”

ISO 22000

De voedselveiligheidsnorm ISO 22000 is gebaseerd op de algemene kwaliteitsmanagementnorm ISO 9001 en bevat specifieke eisen op het gebied van voedselveiligheid. Een essentieel onderdeel is de definitie van managementsystemen en -processen die nodig zijn voor de planning en implementatie in de voedselproductie. Bij de maatregelen voor risicoanalyse en risicominimalisatie moet rekening worden gehouden met perslucht. Hierbij ligt de nadruk op de zogenaamde preventieprogramma’s, die door de bedrijven zelf worden gedefinieerd en uitgevoerd. In principe moet bij het gebruik van perslucht een gevarenanalyse volgens het HACCP-concept worden uitgevoerd. Dit resulteert in de identificatie en definitie van kritische controlepunten en maatregelen voor risicobeperking of risicovermijding.

PRP/oPRP

In ISO 22000 worden controlemaatregelen die niet als kritische controlepunten (CCP) gedefinieerd zijn, aangeduid als preventieve programma’s of operationele preventieve programma’s (oPRP). Deze bewakings- en controlemaatregelen zijn specifiek gericht op de essentiële maatregelen voor de voedselveiligheid.

HACCP

Het HACCP-concept is verankerd in de levensmiddelenwetgeving en geldt voor alle bedrijven die commercieel actief zijn in de procesketen van de levensmiddelenproductie of de handel met levensmiddelen. Elke exploitant van een levensmiddelenbedrijf is verplicht de toepassing van een HACCP-concept aan te tonen door middel van passende documentatie.

Een continue bewaking van de perslucht is essentieel”

Documentatie

Een continue bewaking van de persluchtkwaliteit met geschikte sensortechnologie en monitoringsystemen is essentieel. De meetgegevens moeten worden vergeleken en gedocumenteerd met de vereiste persluchtkwaliteit en de eigen persluchtspecificaties van de fabrikant. Een volledige documentatie zorgt voor een optimale bewaking van de persluchtkwaliteit, ook tijdens interne en externe audits.

CCP

Kritische controlepunten (CCP) zijn processtappen of de punten in het persluchtsysteem waarop controle mogelijk is. Afhankelijk van het resultaat van de gevarenanalyse is het noodzakelijk om kritische controlepunten te definiëren. In het CCP zijn minimum- en maximumwaarden gedefinieerd, waarboven interventie met preventieve programma’s nodig is.

Praktijkgids

De praktijkgids ‘Voedselveiligheid en perslucht’ van BEKO Technologies is gericht op bedrijfsleiders, productiemanagers, kwaliteitsmanagers, technische managers, auditors en levensmiddeleninspecteurs. De gids bevat uitgebreide informatie over:
• Persluchtkwaliteit, zuiverheidsklassen en risicoanalyse
• Het persluchtproces in de industrie
• Aanbevelingen, welke persluchtkwaliteit is nodig en wanneer
• Componenten voor persluchtbehandeling en -bewaking
• Checklist voor persluchtkwaliteit in de voedingssector

Voorbeelden en toepassingen uit de voedingsmiddelenindustrie zijn o.a. transport, productie, verpakken, logistiek, controle en fermentering voor producten zoals melkpoeder, mineraalwaterflessen, lactose, chocolade, brood en nog veel meer.

Dit artikel is gesponsord door BEKO Technologies.

Webapp voert DNA-sequencing uit en detecteert besmettingsbron

Besmetting in voedsel kan heel veel bronnen hebben. Doorgaans gaat het om een bacterie, maar waar komt die vandaan? Onderzoekers van de Hogeschool Leiden analyseren DNA daarvan en ontwierpen onder leiding van lector Astrid Heikema een webapp, waarmee bedrijven de bron van de besmetting kunnen detecteren.

Webinar terugkijken: Voedings- of gezondheidsclaim maken? Hier ligt...

Producenten proberen zich door middel van claims te onderscheiden van andere producenten. Maar niet alles mag zomaar geclaimd worden. Hoe ziet zo'n traject van het maken van een claim eruit? Hoe weet je of een voedings- of gezondheidsclaim gemaakt mag worden? En hoe kijkt de NVWA naar dit onderwerp? Eerder was deze webinar te zien op VMT waarin drie verschillende sprekers uitgebreid inzoomen op claims.

Recente risicobeoordeling: dreiging vossenlintworm via...

Een recente risicobeoordeling van het Noorse Wetenschappelijk Comité voor Voedsel en Milieu (VKM) bevestigt dat de kans klein is dat de gevaarlijke parasiet Echinococcus multilocularis Noorwegen bereikt via besmette landbouwproducten. Deze conclusie is gebaseerd op grondige analyse van besmettingsroutes, monitoring van dierenpopulaties en eerder onderzoek.

Duurzame kaasproductie als onderdeel van een klimaatneutrale kaasketen

In de zuivelsector streeft CONO Kaasmakers, een kleine coöperatie van melkveehouders uit de regio Noord-Holland, naar een goede harmonie tussen koeien, boeren en kaasmakers. Deze samenwerking is niet alleen een kernwaarde, het is ook de sleutel tot het bereiken van meer dan wat individuele partijen afzonderlijk kunnen bewerkstelligen. Door de coöperatie, die als sinds 1901 bestaat, wordt niet alleen geïnvesteerd in het maken van de lekkerste kaas en een sterk merk, maar ook in een positieve toekomst voor komende generaties in de zuivelbranche.

Zo tovert Lamb Weston gebruikte frituurolie om tot nieuwe...

De recycledrang van voedselproducenten leidt soms tot opvallende innovaties. Neem de nieuwe frietverpakking van Lamb Weston, die voor 60% bestaat uit biocirculair plastic gemaakt van gebruikte frituurolie. Hoe borg je de veiligheid van zo'n product? VMT sprak met Lamb Weston over de kwaliteit en veiligheid van de frietverpakking.