Als voedselveilig produceren breed gedragen wordt binnen de organisatie, zal de foutkans en daarmee de kans op een voedselveiligheidsincident met producten lager zijn. Belangrijke factoren bij het verbeteren van de voedselveiligheidscultuur liggen vooral in een gevoel van veiligheid bij de medewerkers om zaken te kunnen melden, positief leidinggeven en een voorbeeldrol uitdragen door het (midden)management.

Als elke medewerker zich betrokken voelt bij de organisatie en vanuit intrinsieke motivatie zijn beste beentje voorzet om voedselveiligheid en -kwaliteit zo goed mogelijk te borgen, levert dit zeker een voordeel op voor de gehele organisatie.

De eisen van GFSI

De één gaat een stuk verder in haar eisen dan de ander. Het begon allemaal met het GFSI, dat een position paper uitbracht om voedselveiligheidscultuur onder de aandacht te brengen. De uitgangspunten zijn vervolgens opgenomen in Benchmark 2020.

Kortgezegd zijn dit de eisen vanuit de GFSI:

• Maak aantoonbaar dat het management het FSMS (Food Safety Management System) zal vormgeven, implementeren, onderhouden en verbeteren.
• Betrek hierbij zaken als communicatie, training, feedback van medewerkers en het meten van de prestatie van voedselveiligheid activiteiten.

BRCGS Food Safety 8

BRCGS Food Safety 8 is de eerste norm die hierna uitgekomen is. BRCGS heeft in haar standaard de volgende zaken opgenomen:

• Maak een plan om voedselveiligheidscultuur te ontwikkelen en verbeteren.
• Benoem activiteiten van invloed, een actieplan en een review.
• Introduceer de klokkenluidersregeling om melden altijd mogelijk te maken.

FSSC 22000 V5

FSSC 22000 V5 van mei 2019 benoemt nog niets over voedselveiligheidscultuur. Ook in FSSC 22000 V5.1 van november 2020 komt dit niet terug. Maar in het uitgebrachte guidance document geeft FSSC 22000 wel haar visie. In de bijlage van deze guidance staat dat de ISO 22000:2018 de eisen al dekt en krijgt de auditor aanwijzingen hoe de voedselveiligheidscultuur getoetst zal worden bij de beoordeling van de eisen uit de ISO 22000.

IFS Food 7

IFS Food 7 is uitgekomen in november 2020 en geeft de volgende eis weer in haar norm:

• Neem de voedselveiligheidscultuur op in het beleid en de doelstellingen.

In de managementreview worden beleid en doelstellingen natuurlijk meegenomen; hier staat voedselveiligheidscultuur specifiek benoemd.

Net als de FSSC heeft ook de IFS een guidance document uitgegeven. Hierin staat dat er tijdens de assessment gekeken zal worden naar communicatie, training, feedback van medewerkers en het meten van de prestatie van voedselveiligheid activiteiten (de vier punten die de GFSI ook benoemt).

Verschillen in beoordeling

Deze drie normen zijn allemaal GFSI goedgekeurd, maar toch zijn er flinke verschillen. De BRCGS gaat verder dan de beide andere normen en benoemt redelijk specifiek wat de verwachtingen zijn bij de aanpak van de voedselveiligheidscultuur.

Bij zowel IFS als FSSC 22000 worden de verwachtingen minder duidelijk omschreven en zal de auditor in zijn interpretatie een grotere rol gaan spelen. Dat is jammer, want mogelijk ontstaat hierdoor verschil in beoordeling tussen verschillende bedrijven met een zelfde certificering. Harmonisatie van de auditoren zal voor deze beide normen essentieel zijn om te voorkomen dat deze verschillen een rol van betekenis gaan spelen.

Proactieve rol voor het hoger management

Het ontwikkelen, onderhouden en verbeteren van de voedselveiligheidscultuur kan een producent van levensmiddelen grote voordelen opleveren. Bij voedselveiligheidscultuur is een belangrijke rol weggelegd voor het hoger management. Zij legt de standaard, geeft het voorbeeld en zet de verwachtingen over gedrag en besef over voedselveiligheid neer in de organisatie.

Deze rol zal het hoger management proactief moeten pakken om een omslag of verbetering van de voedselveiligheidscultuur te kunnen realiseren. Daarom betrekken we zeer nadrukkelijk het hoger management bij onze klanten op het moment dat we ze helpen in het verbeteren van de voedselveiligheidscultuur.

Meten is weten

Het kunnen verbeteren van de voedselveiligheidscultuur begint bij het meten ervan. Het meten is lastig, voedselveiligheidscultuur is een ongrijpbaar begrip. Het gaat over de intrinsieke motivatie, dus zonder toezicht of dwang. Meten kan via een anonieme enquête die een nulmeting geeft; daarna ontstaan kansen om te verbeteren.

Verbetermaatregelen

De resultaten van deze nulmeting kan het management gebruiken om verbetermaatregelen te benoemen. Denk hierbij aan de voorbeeldrol van het management en het trainen en coachen van het middenmanagement. Deze verbetermaatregelen hebben een grote invloed op het gevoel van veiligheid van de medewerker op de vloer.

Natuurlijk helpen de trainingen aan productiepersoneel ook mee om het besef over voedselveiligheid te verbeteren, bijvoorbeeld met uitdagende en inspirerende spelvormen. Een nieuwe meting een jaar later biedt de mogelijkheid om de ingezette verbetermaatregelen te evalueren, verbetering aantoonbaar te maken en deze bij te sturen.

Aan de slag

Al met al een scala aan mogelijkheden om aan de slag te gaan met het verbeteren van de voedselveiligheidscultuur binnen de organisatie. Een lagere foutkans in het proces en een vermindering van het aantal voedselveiligheidsincidenten is absoluut een opbrengst!

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met KTBA